De tafel van Hannah Arendt: De participatie van de burger in het publieke domein

In onze eerste activiteit onder de noemer van “De tafel van Hannah Arendt” bogen Filip De Rynck, Tinneke Beeckman Christophe Busch zich over hoe de burger participeert in het publieke domein.

Bijdrage van Dr. Filip De Rynck, emeritus hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit Gent

Democratie in crisis, democratie in transitie?

Denken en schrijven over democratie schakelt snel in crisismodus. Het gaat slecht en, als we niet opletten, gaat het nog slechter.

Vooruitdenken over democratie verergert het crisisgevoelen vaak nog meer: het moet helemaal anders, het systeem moet om. Het debat lijdt dan snel aan zuurstoftekort.

Democratie is niet, maar verandert constant. Er is ook niet één opvatting over democratie, de invulling daarvan is zelf deel van een democratisch debat. 

Kijken naar democratie in transitie vergt een breedbeeld op het functioneren van ons politiek – bestuurlijk systeem. Zo’n systemische insteek werkt relaxerend en is een heilzame kuur tegenover het beroepspessimisme van de ‘democratie – watchers’. Kijken naar democratie moet weg van de instrumentele discussies. Er is meer dan gelote burgerpanels als panacee voor alle vermeende kwalen. 

Zijn volledige bijdrage kunt u hieronder lezen:

Bijdrage van Dr.Tinneke Beeckman, filosofe, auteur en columniste

Vrijheid is handelen als burger 

De laatste decennia zegevierde de negatieve vrijheid: wie kan, mag vrij handelen zonder door anderen beperkt te worden. Die vrijheid geldt voor individuen en bedrijven. Burgerschap betekent dan dat je rechten mag opeisen en je belang mag nastreven. Recente crisis tonen echter de limieten van die invulling: op cruciale momenten moet de politiek nog de legitimiteit hebben om die vrijheid (deels en beperkt) aan banden te leggen. Tegelijk moeten burgers betrokken blijven bij politieke beslissingen. Welk vrijheidsbegrip kan hiervoor inspirerend zijn?’ 


Haar volledige bijdrage kunt u hieronder lezen:

Dr. Christophe Busch, directeur van het Hannah Arendt Instituut

Hannah’s wankele tafel: waarheidsverval, leugenachtigheid in de politiek en depluralisatie

Onze samenleving verandert razend snel. De globalisering maakt van onze wereld een dorp en resulteert onder meer in toegenomen complexiteit, superdiverse steden en regio’s. Daarnaast is er sinds de jaren negentig een steeds groeiende virtuele wereld erbij gekomen. Algoritmes bepalen daarbij de snelheid en de wijze waarop informatie stroomt of stormt doorheen onze denkkaders. Globalisering en algoritmisering brengen naast tal van mogelijkheden ook uitdagingen met zich mee. De patronen in de geschiedenis leren ons dat nieuwe informatie- en communicatietechnologie, gepaard met impactvolle gebeurtenissen zoals een pandemie of oorlog vaak waarheid en identiteit onder druk zetten. Een episode van waarheidsverval en binaire denkkaders zijn dan het gevolg. Belangrijk is om stil te staan hoe deze sociale realiteiten worden vorm gegeven door taal en verhaal, en dat net pluraliteit en verbinding ons deeloplossingen kunnen aanreiken. 

Zijn bijdrage kunt hieronder lezen

Publicatie: DE TAFEL VAN HANNAH ARENDT

De tafel van Hannah Arendt of de participatie van de burger in het publieke domein? Onder deze noemer heeft Voorrang van Links, een open Leuvense denkgroep mede opgericht door huidig burgemeester Mohamed Ridouani, een serie lezingen georganiseerd. Hierbij is gekozen voor een open en ruim samenwerkingsverband.

Waarom dit beeld van ‘de tafel’?

Het publieke domein is volgens Hannah Arendt de wereld voor zover die ons ‘gemeenschappelijke thuis’ vormt. Het is de plek die wij gemeen hebben, die ons samenbrengt, maar ‘ook verhindert dat wij, bij wijze van spreken, over elkaar struikelen’. Samen leven betekent volgens Arendt dat zich tussen ons  een wereld van dingen bevindt, zoals een tafel zich bevindt tussen degenen die er aan hebben plaats genomen; als door elk ander intermediair worden mensen door de wereld tegelijkertijd verbonden en gescheiden. Volgens Arendt ligt de grote betekenis van deze ruimte erin dat ze ons korte particuliere leven een andere onsterfelijke betekenis geeft: zowel naar de kant van het verleden als naar die van de toekomst, ze was er voordat wij er aankwamen en ze zal er zijn na ons kortstondige verblijf. Ze is wat we gemeen hebben, niet slechts met onze tijdgenoten, maar ook met hen die na ons zullen komen.

Nu is het niet eenvoudig een publieke ruimte echt publiek te houden, een plek van verschil, ontwijking en ontmoeting toegankelijk voor iedereen waarbij een gezamenlijk eigenaarschap wordt ontwikkeld. Voor cultuursocioloog Pascal Gielen vormt het gebrek aan democratische cultuur een probleem, het feit dat in een steeds meer diverse samenleving de civiele ruimte, de maatschappelijke ruimtes waarin burgers kunnen oefenen in delibereren – het bewust overleggen -onder druk komen te staan. Plekken waar er marge is voor de kwaliteit van goede argumenten, het respect voor de waardigheid van de ander, voor balanceren en nuanceren, voor denken en handelen. Vanwege die onzekerheden en de toegenomen complexiteit geldt dan ook de oproep aan al wie in de openbare ruimte optreedt: er bestaat niets dat meer radicaal is dan de nuance (zie Jean Birnbaum in Le courage de la nuance). En die nuance kan verdiept worden door het begrip van, opnieuw, Hanna Arendt – enlarged mentality – : het denken en oordelen met een verbreed bewustzijn waarbij empathie -het inleven in de gedachten en leefwereld van de ander – als richtsnoer fungeert.

De tafel in een lokale context

Laat ons als het over participatie, concreet handelen en verbinden gaat de camera richten op de lokale context. We kunnen onze stad verdienen, een plek van verbeelding en verbinding genereren, waar publieke ruimtes als ontmoetingspunten samenleven mogelijk maken. Waar samen met het lokale politieke niveau er mogelijkheden aangereikt worden en er ruimte is om een betere samenleving te denken, te dromen en te realiseren. Daartoe realiseerde Voorrang van Links de volgende lezingen, de resultaten kunt u telkens raadplegen via de link.

De lezingen

  1. De participatie van de burger in het publieke domein
    • Filip De Rynck
    • Tinneke Beeckman
    • Christophe Busch
  2. De participatie van de burger in het publieke domein: praktijken
  3. Over polarisatie, middenveld en de theorie van het verschil.
    • Marjan Verplancke
    • Lies De Winter
    • Rachida Lamrabet
  4. De dag van de democratie: over participatie en de afschaffing van de opkomstplicht.
    • Sofie Hennau
    • Bram Wauters
    • Sofie Marien

Wij wensen u een inspirerend leesgenot.

De tafel van Hannah Arendt. Over polarisatie, middenveld en diversiteit

De tafel van Hannah Arendt? Het publieke domein is volgens Arendt de wereld voor zover die onze ‘gemeenschappelijke thuis’ vormt. Het is een plek die ons samenbrengt maar ook ‘verhindert dat we, bij wijze van spreken, over elkaar struikelen’. Samen leven betekent volgens Arendt dat zich tussen ons ’een wereld van dingen bevindt, zoals een tafel zich bevindt tussen diegenen die eraan hebben plaatsgenomen’.

Vanuit deze invalshoek nodigt Voorrang van Links, een open denkgroep mede opgericht door huidig burgemeester Mohamed Ridouani, u graag uit voor een beklijvende avond. Het programma omvat een inleiding, drie lezingen en een vraagronde. Er is bovendien gekozen voor een open en ruim samenwerkingsverband met:

– Marjan Verplancke, coördinator vorming en publiekswerking bij het Hannah Arendt Instituut:
Over polarisatie en verbinding.

– Lies De Winter, Algemeen directeur Beweging.net:
De zegen en de vloek van de middenveldvertegenwoordiger, praten we vandaag liever met individuen?

– Rachida Lamrabet, juriste en schrijfster:
De theorie van het verschil (naar Audre Lorde).

Einde voorzien omstreeks 22:00. Napraten kan in het STUKcafé.

De tafel van Hannah Arendt – Over participatie: theorie en praktijk

Volgens Eric Corijn is participatie in wezen een discussie over het uitdiepen van de democratie. Daarin komen verschillende elementen aan bod. Een discussie over procedures en instellingen, een discussie over welke participatie op welke schaal en voor welk beleid en de vraag hoe we de interesse en de activiteit van mensen verhogen. Welk stappenplan is gepast voor een bedreigde democratie?

Hierna houden we een nagesprek met Jan Mellebeek (BUUR, ex-participatieambtenaar Stad Leuven), Bart Crols (Overleg Buurtcomités Kessel-Lo) , Piet Van Meerbeek (Avansa) en Hade Bamps (Levuur). Het gesprek wordt gemodereerd door Sandra Rosvelds (beweging.net).

Het publiek heeft de mogelijkheid om in discussie te treden met de sprekers.

Details:
Dinsdag 23 januari 2024 – 20:00
Romaanse Poort (B14)
Brusselsestraat 63,
3000 Leuven

Sfeerbeelden De tafel van Hannah Arendt. De participatie van de burger in het publieke domein.

Alvast enkele sfeerbeelden van ons event van gisteren, De tafel van Hannah Arendt. De participatie van de burger in het publieke domein.

Onze dank gaat uit naar Filip De Rynck, Tinneke Beeckman en Christophe Busch voor hun waardevolle bijdrages en inzichten, naar Mohamed Ridouani voor het inleidende woordje en John Vandaele voor het in goede banen leiden van de nabespreking.

De tafel van Hannah Arendt. De participatie van de burger in het publieke domein

Met ‘De tafel van Hannah Arendt. De participatie van de burger in het publieke domein’ focust Voorrang van Links op een boeiend thema via drie lezingen en een nagesprek.

Filip De Rynck argumenteert dat er eerder sprake is van een ‘democratie in transitie’ dan van een ‘democratie in crisis’. Kijken naar een democratie in transitie vergt een breedbeeld op het functioneren van ons politiek-bestuurlijk systeem. Zo’n systemische insteek vormt een heilzame kuur tegenover het beroepspessimisme van de ‘democratie-watchers’.

Voor Tinneke Beeckman is vrijheid handelen als burger. De ongeremde negatieve vrijheid, het vrij handelen zonder door anderen beperkt te worden, botst op haar limieten. Op cruciale (crisis)momenten moet de politiek echter de legitimiteit hebben om die vrijheid (gedeeltelijk) aan banden te keggen. Tegelijk moeten burgers betrokken blijven bij politieke beslissingen. Vraag is dan welk vrijheidsbegrip hiervoor inspirerend kan zijn?

Tenslotte wijst Christophe Busch op de ‘wankele tafel’ van Hannah Arendt. De complexe globalisering en groeiende digitalisering  leiden naar een nieuwe informatie- en communicatietechnologie. Die plaatst, samen met gebeurtenissen als oorlog en pandemie, waarheid en identiteit onder druk. Waarheidsverval en binaire denkkaders zijn het gevolg.  Belangrijk is om na te gaan hoe deze sociale realiteiten worden vorm gegeven door taal en verhaal en dat net pluraliteit en verbinding ons deeloplossingen kunnen aanreiken.

De avond wordt ingeleid door burgemeester Mohamed Ridouani. John Vandaele (MO* Magazine) modereert het nagesprek.

Hoe zeker is uw sociale zekerheid?

De voorbije twee jaren beheerste het coronavirus ons leven. Onze sociale zekerheid hielp om de klap op te vangen en zorgde voor een vangnet van betrouwbare gezondheidsdiensten en financiële steun voor wie met minder moest rondkomen. De sociale zekerheid hielp ons door de crisis heen, maar hoe verteerde zij zelf deze crisis? Hoe draagt zij bij aan een veerkrachtige samenleving? Wat is de toekomst van de sociale zekerheid? Kortom, hoe zeker is uw sociale zekerheid?

Voorrang Van Links gaat samen met Frank Vandenbroucke (minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid), Paul De Grauwe (professor aan de London School of Economics) en Heidi Degerickx (Algemeen Coördinator Netwerk tegen Armoede) op zoek naar antwoorden op deze vragen.

Wij heten u van harte welkom op deze gespreksavond op donderdag 28 oktober vanaf 19u30 in Hal 5 (ingang langs Locomotievenstraat, Kessel-Lo).

Omwille van de coronamaatregelen zijn de plaatsen beperkt en vragen we je in te schrijven via deze link https://vvl.eventbrite.com, via event@voorrangvanlinks.be of via onderstaande QR-code.